การประชุมวิชาการระหว่างประเทศ

เรื่อง การสื่อสารความเสี่ยง : แนวทางสร้างอนาคตมาบตาพุด

วันศุกร์ที่ 1 มีนาคม  พ.ศ. 2556

ณ. ห้องประชุม 301-302 อาคารมหาจักรีสิรินธร ชั้น 3 คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เวลา 08.30 – 17.30 น.

-----------------------------------------

 

1.       หลักการและเหตุผล

          พื้นที่มาบตาพุดและพื้นที่ใกล้เคียง เช่น ห้วยโป่ง เนินพระ ทับมา มาบข่า และบ้านฉาง ของจังหวัดระยองเป็นเขตพัฒนาอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ที่สุดของประเทศไทย ขณะเดียวกันก็เป็นพื้นที่ปนเปื้อนและประสบปัญหาจากมลพิษอุตสาหกรรมรุนแรงที่สุดเช่นกัน ซึ่งความเดือดร้อนเหล่านี้ทำให้ประชาชนบางส่วนจำต้องทยอยโยกย้ายออกไปจากพื้นที่  แต่ขณะเดียวกันก็มีประชาชนส่วนอีกส่วนหนึ่งที่ได้รวมตัวกันต่อสู้เรียกร้องจนกระทั่งรัฐบาลโดยหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้องและภาคเอกชนได้ตื่นตัวที่จะปรับปรุงและแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น รวมทั้งดำเนินมาตรการบางอย่างเพื่อตอบสนองข้อเรียกร้องของประชาชน อาทิ การมีระบบติดตามการปล่อยมลพิษทางอากาศ การตรวจสอบคุณภาพน้ำก่อนระบายทิ้งสู่แหล่งน้ำสาธารณะ การตรวจสอบคุณภาพสิ่งแวดล้อมโดยรวมของพื้นที่มาบตาพุดเป็นระยะๆ  การซ่อมแซมชายฝั่งที่ถูกกัดเซาะรุนแรง การเฝ้าระวังผลกระทบทางสุขภาพ การให้บริการหน่วยแพทย์เคลื่อนที่ รวมทั้งการซักซ้อมแผนรับมือภัยฉุกเฉินของจังหวัดและของโรงงานเป็นระยะๆ เช่น เพลิงไหม้ สารเคมีระเบิด เป็นต้น

ปัจจุบันการลงทุนอุตสาหกรรมทั้งในพื้นที่มาบตาพุดและพื้นที่ใกล้เคียงในจังหวัดระยอง ยังคงขยายตัวอย่างต่อเนื่อง ทั้งกลุ่มอุตสาหกรรมปิโตรเคมี อุตสาหกรรมเคมี โรงไฟฟ้าถ่านหิน และอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องอื่นๆ นอกจากนี้ยังมีการขยายตัวไปยังจังหวัดอื่นๆ ในภาคตะวันออก อาทิ ฉะเชิงเทรา ชลบุรี และปราจีนบุรี เป็นต้น ปัญหาจากมลพิษอุตสาหกรรมทั้งอากาศเสีย น้ำเสีย และของเสียอันตรายจึงยิ่งแพร่กระจายออกไปเป็นบริเวณกว้างขึ้นและมีแนวโน้มรุนแรงมากขึ้นทุกขณะ ทั้งนี้ยังไม่นับผลกระทบทางสังคมที่เกิดขึ้นในแต่ละพื้นที่จากการขยายตัวของอุตสาหกรรม

ท่ามกลางสถานการณ์ปัญหาที่เกิดขึ้นแล้วและนับวันก็ยิ่งมีแนวโน้มจะรุนแรงมากขึ้นเช่นนี้ สังคมไทยกลับยังคงขาดความพร้อมในการรับมือ ไม่ว่าในด้านทรัพยากรและการสนับสนุนที่จำเป็นต่อการเอื้อให้เกิดการพัฒนาความรู้ ความสามารถ และวิทยาการเฉพาะทางอีกหลายแขนงที่จะมารับมือต่อสถานการณ์ปัญหาต่างๆ อาทิ การแพร่กระจายของสารพิษในแหล่งน้ำ ดิน อากาศ และโรคต่างๆ ที่มีสาเหตุมาจากมลพิษ  อีกทั้งยังขาดการศึกษาและติดตามผลกระทบของสารพิษในน้ำเสียและอากาศเสียที่ปล่อยจากโรงงานอุตสาหกรรมทั้งในพื้นที่มาบตาพุดและพื้นที่อื่น  ขาดการศึกษาในเชิงเศรษฐศาสตร์และสังคมวิทยาที่จะช่วยวิเคราะห์ถึงภาพรวมของผลกระทบทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างครอบคลุม  นอกจากนี้ยังขาดกฎหมายและมาตรการรองรับสิทธิของประชาชนในการเข้าถึงข้อมูลสารเคมีและการปล่อยสารพิษสู่สิ่งแวดล้อม  ผลจากข้อจำกัดดังที่กล่าวมาทำให้การประเมินความเสียหายที่แท้จริง รวมถึงการสร้างมาตรการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพและสิ่งแวดล้อมจากการพัฒนาอุตสาหกรรมจึงยังเป็นเรื่องที่ทำได้ยากสำหรับสังคมไทยในปัจจุบัน 

ด้วยสภาพปัญหาตลอดจนแนวโน้มของสถานการณ์ รวมถึงเงื่อนไขและข้อจำกัดต่างๆ ที่เผชิญอยู่ การแสวงหาความร่วมมือเพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์ทั้งภายในประเทศและต่างประเทศจึงเป็นสิ่งจำเป็น  รวมทั้งเป็นแนวทางสำคัญที่จะพัฒนาไปสู่การสร้างความพร้อมและความเข้มแข็งในการรับมือกับปัญหาให้ดียิ่งขึ้น  ในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา (พ.ศ. 2553 - 2555) ศูนย์วิจัยเปิดมินามาตะศึกษา มหาวิทยาลัยคุมาโมโตกักกุเอ็ง (Open Research Center for Minamata Studies, Kumamoto Gakuen University: ORCM) ซึ่งเป็นสถาบันวิชาการของประเทศญี่ปุ่น ได้ร่วมกับมูลนิธิบูรณะนิเวศ และโครงการนิติธรรมสิ่งแวดล้อม ทำการศึกษาวิเคราะห์ภาพรวมของผลกระทบจากการพัฒนาอุตสาหกรรมในพื้นที่มาบตาพุดและพื้นที่ใกล้เคียง ทั้งด้านสิ่งแวดล้อม สุขภาพ และสังคม รวมทั้งการริเริ่มทดลองใช้หลักการ “การสื่อสารความเสี่ยง” มาช่วยสร้างความร่วมมือระหว่างภาครัฐ อุตสาหกรรม ชุมชน ตลอดจนภาคส่วนอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องในการแก้ปัญหาผลกระทบในพื้นที่มาบตาพุด   นอกจากนี้ยังได้มีการศึกษาและแลกเปลี่ยนความรู้ร่วมกับศูนย์ประสานงานการพัฒนาระบบและกลไกการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ ในการประเมินผลกระทบทางสุขภาพโดยชุมชน (ซีเอชไอเอ) อันเป็นกระบวนการสนับสนุนชุมชนให้มีส่วนร่วมตัดสินใจทางนโยบายอย่างมีประสิทธิภาพและเข้มแข็ง   

ทั้งนี้ ศูนย์วิจัยเปิดมินามาตะศึกษา มหาวิทยาลัยคุมาโมโตกักกุเอ็ง เป็นสถาบันวิชาการของประเทศญี่ปุ่นที่ส่งเสริมและเผยแพร่การศึกษา “โรคมินามาตะ” หรือโรคจากพิษปรอท ผ่านการพัฒนาแนวความคิด ระเบียบและวิธีการศึกษาแบบใหม่ ที่ก้าวข้ามกรอบคิดและวิธีศึกษาทางวิชาการแบบจารีต  ด้วยการเรียนรู้ไปพร้อมๆ กับให้การสนับสนุนความเข้มแข็งทางวิชาการแก่ชุมชน โดยหวังจะเชื่อมโยงให้สังคมโลกได้มองเห็นและเข้าใจภาพความซับซ้อนทั้งหมดของ “ภัยพิบัติจากโรคมินามาตะ” อันเป็นหายนภัยจากมลพิษอุตสาหกรรมในประเทศญี่ปุ่น และหาหนทางป้องกันมิให้เกิดภัยพิบัติในลักษณะเดียวกันขึ้นอีกไม่ว่าในมุมใดของโลก

การประชุมวิชาการระหว่างประเทศครั้งนี้ รวมถึงการประชุมที่เกี่ยวเนื่องกันตั้งแต่วันที่ 28 กุมภาพันธ์ถึงวันที่ 2 มีนาคม จึงได้จัดขึ้นเพื่อนำเสนอผลการศึกษาเกี่ยวกับปัญหาและความเปลี่ยนแปลงต่างๆ ที่เกิดขึ้นในพื้นที่มาบตาพุด และเขตควบคุมมลพิษจังหวัดระยอง ซึ่งคณะนักวิชาการจากศูนย์วิจัยเปิดมินามาตะศึกษา  มหาวิทยาลัยคุมาโมโตกักกุเอ็ง ได้ดำเนินการร่วมกับคณะนักวิชาการและเครือข่ายประชาสังคมในประเทศไทย  เพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและประสบการณ์ระหว่างภาคส่วนต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง รวมถึงผู้ที่ได้รับผลกระทบ ตลอดจนผู้ที่มีความสนใจและห่วงใยในประเด็นนี้ ทั้งจากประเทศญี่ปุ่น ไทย และกลุ่มประเทศในลุ่มแม่น้ำโขง โดยมุ่งหวังว่าผลที่ได้รับจากการสัมมนาจะเป็นประโยชน์ต่อการวางแนวทางป้องกัน แก้ไข ตลอดจนเตรียมพร้อมรับมือต่อปัญหาผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการพัฒนาอุตสาหกรรม ทั้งในพื้นที่มาบตาพุด จังหวัดระยอง และพื้นที่อื่นๆ ในอนาคต รวมถึงประเทศในลุ่มแม่น้ำโขง

2.       วัตถุประสงค์

1)       เพื่อให้เป็นเวทีสัมมนาระหว่างประเทศ ซึ่งเปิดให้ภาคส่วนที่เกี่ยวข้องทั้งจากประเทศญี่ปุ่น ไทย และกลุ่มประเทศในลุ่มแม่น้ำโขงได้ร่วมถกเถียงและแลกเปลี่ยนประสบการณ์ระหว่างกัน ถึงแนวทางการรับมือและการป้องกันภัยพิบัติจากการพัฒนาอุตสาหกรรมผ่านกรณีการพัฒนาอุตสาหกรรมที่มาบตาพุด บนพื้นฐานของการเปิดโอกาสให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องได้ร่วมกันกำหนดนโยบายและแนวทางการแก้ปัญหา ตามหลักการ “การสื่อสารความเสี่ยง” (Risk Communication) หลักการให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูลการปล่อยมลพิษ (PRTR) เป็นต้น

2)       เพื่อสนับสนุนให้เกิดความร่วมมือกันระหว่างภาควิชาการ เครือข่ายประชาสังคม และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ทั้งจากประเทศญี่ปุ่น ไทย และกลุ่มประเทศในลุ่มแม่น้ำโขง ในการเสริมสร้างความสามารถและความเข้มแข็งแก่ชุมชนเพื่อรับมือกับภัยพิบัติจากการพัฒนาอุตสาหกรรม

 

3.       เจ้าภาพการประชุมและผู้สนับสนุนการจัดงาน

1)       เจ้าภาพการประชุม:  ศูนย์วิจัยเปิดมินามาตะศึกษา มหาวิทยาลัยคุมาโมโตกักกุเอ็ง ญี่ปุ่น   ศูนย์ประสานงานการพัฒนาระบบและกลไกการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ   สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) ศูนย์ศึกษาสันติภาพและความขัดแย้ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย  โครงการนิติธรรมสิ่งแวดล้อม และมูลนิธิบูรณะนิเวศ

2)       ผู้สนับสนุนทุน: มูลนิธิโตโยต้า ประเทศญี่ปุ่น  และการสนับสนุนทุนบางส่วนจากสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) และศูนย์ศึกษาสันติภาพและความขัดแย้ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

 

 

 

4.  วัน เวลา และสถานที่

วันศุกร์ที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2556 เวลา 08.30 – 17.30 ณ ห้องประชุม 301-302 อาคารมหาจักรีสิรินธร            ชั้น 3 คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

5.  กลุ่มเป้าหมาย/ผู้ร่วมการประชุมของการประชุมระหว่างประเทศวันศุกร์ที่  1 มีนาคม 2556

            จำนวนผู้ร่วมสัมมนาจากประเทศไทย ญี่ปุ่น และกลุ่มประเทศลุ่มแม่น้ำโขง ประมาณ 200 คน

1)       หน่วยงานราชการส่วนกลางและส่วนท้องถิ่นที่เกี่ยวข้อง: การนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย (กนอ.)  กรมโรงงานอุตสาหกรรม (กรอ.)  กรมควบคุมมลพิษ (คพ.)  สำนักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดล้อม (สผ.)  กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม  สำนักงานสิ่งแวดล้อมภาค  สำนักผู้ว่าราชการจังหวัดระยอง  สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดระยอง  สำนักความปลอดภัยแรงงาน กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน  สำนักโรคจากการประกอบอาชีพ กรมควบคุมโรค  สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดระยอง  สำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดระยอง  สำนักงานนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด  สถาบันมะเร็งแห่งชาติ เทศบาลเมืองมาบตาพุด  เทศบาลตำบลทับมา  เทศบาลเนินพระ  เทศบาลตำบลมาบข่า  เทศบาลตำบลบ้านฉาง เป็นต้น

2)       องค์กรอิสระ/องค์กรมหาชน: สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน  สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ  สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข   สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ  สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ  สถาบันอนุญาโตตุลาการ  สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ  สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน  คณะกรรมการปฏิรูปกฏหมาย  คณะกรรมการองค์กรอิสระด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ

3)       ผู้แทนภาคเอกชน: สำนักงานนิคมอุตสาหกรรมเหมราชตะวันออก  ศูนย์เพื่อนชุมชนและผู้แทนบริษัทในนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด  สมาคมเคมี  สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย  หอการค้าจังหวัดระยอง  เป็นต้น

4)       ผู้แทนภาควิชาการ: นักวิชาการจากคณะทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม และคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล  ศูนย์ความเป็นเลิศด้านการจัดการสิ่งแวดล้อมและของเสียอันตราย จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย  คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร  คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์  มหาวิทยาลัยบูรพา  สถาบันนิด้า  มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ วิทยาเขตระยอง  มหาวิทยาลัยรังสิต สถาบันวิจัยรพีพัฒนศักดิ์ โรงเรียนมาบตาพุดพันพิทยาคาร จังหวัดระยอง เป็นต้น

5)       ผู้แทนภาคประชาสังคม: เครือข่ายประชาชนภาคตะวันออก  กรีนพีชเอเชียตะวันออกเฉียงใต้  มูลนิธินโยบายสุขภาวะ  สถาบันสิ่งแวดล้อม  คณะกรรมการประสานงานองค์กรพัฒนาเอกชน  มูลนิธิฟื้นฟูชีวิตและธรรมชาติ  เสมสิกขาลัย  เครือข่ายสิ่งแวดล้อมไทย  เครือข่ายติดตามผลกระทบโรงไฟฟ้าถ่านหิน   สภาองค์กรชุมชนตำบลป่ายุบใน  กลุ่มรักษ์บ่อวิน  ชุมชนปากน้ำ จังหวัดระยอง  เครือข่ายรักษ์อ่าวไทย (เกาะสมุย)  เครือข่ายกลุ่มเพื่อนตะวันออก  กลุ่มคนรักษ์บ้านเกิด ตำบลเขาหลวง อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย เป็นต้น

6)       ผู้แทนจาก 33 ชุมชนในเขตเทศบาลเมืองมาบตาพุด:  วัดมาบตาพุด บ้านบน หนองบัวแดง หนองน้ำเย็น คลองน้ำหู ซอยคีรี ซอยร่วมพัฒนา หนองหวายโสม เขาไผ่ สำนักกะบาก บ้านพลง อิสลาม ตากวน-อ่าวประดู่  ชากลูกหญ้า ตลาดห้วยโป่ง มาบชะลูด มาบข่า–สำนักอ้ายงอน มาบข่า–มาบใน มาบยา เกาะกก–หนองแตงเม  กรอกยายชา โขดหิน วัดโสภณ บ้านล่าง ห้วยโป่งใน 1  ห้วยโป่งใน 2  ห้วยโป่งใน–สะพานน้ำท่วม หนองแฟบ ตลาดมาบตาพุด ซอยประปา  เนินพะยอม เจริญพัฒนา และเกาะกก

7)       ผู้แทนจากต่างประเทศ:  ผู้แทนหน่วยงาน/องค์กรจากประเทศพม่า ลาว เขมร  ญี่ปุ่น เครือข่ายเอชไอเอในกลุ่มอาเซียน

8)       ผู้แทนสื่อมวลชนและประชาชนผู้สนใจ

 

 

 

(ร่าง)

กำหนดการประชุมวิชาการระหว่างประเทศ

เรื่อง การสื่อสารความเสี่ยง : แนวทางสร้างอนาคตมาบตาพุด

วันศุกร์ที่  1 มีนาคม  พ.ศ. 2556

ณ. ห้องประชุม 301-302 อาคารมหาจักรีสิรินธร ชั้น 3 คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เวลา 08.30 – 17.30 น.

----------------------------------------------

 

ภาคเช้า
08.30 – 09.00	ลงทะเบียน
09.00 – 09.10	กล่าวรายงานและชี้แจงวัตถุประสงค์ โดย คุณสุภาภรณ์ มาลัยลอย ผู้จัดการโครงการนิติธรรมสิ่งแวดล้อม
09.10 – 09.20	ประธานกล่าวเปิดการสัมมนา โดย ผู้แทนจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย*
09.20 – 10.00	“บทบาทของศูนย์วิจัยเปิดมินามาตะศึกษาและโครงการศึกษาในพื้นที่มาบตาพุด จังหวัดระยอง” โดย 1.    ศ. ดร. ทาคาชิ มิยากิตะ ผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาโรคมินามาตะภาคสนาม เมืองมินามาตะ จังหวัดคุมาโมโต 2.    คุณยามาชิตะ โยชิฮิโร ผู้แทนกลุ่มผู้ป่วยโรคมินามาตะ เมืองมินามาตะ จังหวัดคุมาโมโต
10.00 – 12.30	“การพัฒนาในพื้นที่มาบตาพุด และผลกระทบอันซับซ้อน” โดย 1. คุณเพ็ญโฉม แซ่ตั้ง ผู้อำนวยการมูลนิธิบูรณะนิเวศ 2. ศ. ดร. ฮานาดะ มาซาโนริ ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยเปิดมินามาตะศึกษา มหาวิทยาลัยคุมาโมโตกักกุเอ็ง
	อาหารว่างและเครื่องดื่ม
	ผู้ให้ความเห็นและนำการอภิปราย 1.    ผศ.ปราณี พันธุมสินชัย อดีตคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ 2.    คุณพรรรัตน์ เพชรภักดี ผู้อำนวยการสถาบันสิ่งแวดล้อมอุตสาหกรรม สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย(อยู่ระหว่างติดต่อ)
	การอภิปรายแลกเปลี่ยนร่วมกับผู้เข้าร่วมการสัมมนา
	ดำเนินรายการโดย ดร. บัณฑูร เศรษฐศิโรฒน์ ผู้อำนวยการสถาบันธรรมรัฐเพื่อสังคมและสิ่งแวดล้อม
12.30 – 13.30	อาหารกลางวัน
13.30 – 15.15	”การสื่อสารความเสี่ยงและการรับรู้ข้อมูล (PRTR) กับการแก้ปัญหามลพิษของญี่ปุ่นและไทย” โดย ศ. ดร. ชิเกฮารุ นาคาจิ จากคณะสวัสดิการสังคม มหาวิทยาลัยคุมาโมโตกักกุเอ็ง     ผู้ให้ความเห็นและนำการอภิปราย 1.   คุณวีระพงษ์ ไชยเพิ่ม ผู้ว่าการนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย (อยู่ระหว่างติดต่อ) 2.   ดร. อาภา หวังเกียรติ มหาวิทยาลัยรังสิต
	การอภิปรายแลกเปลี่ยนร่วมกับผู้เข้าร่วมการสัมมนา
15.15 – 15.30	อาหารว่างและเครื่องดื่ม
15.30 – 17.10	“ความเข้มแข็งของชุมชนกับการรับมืออุบัติภัยทางอุตสาหกรรม” โดย ศ. ดร. ทาคาชิ มิยากิตะ ผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาโรคมินามาตะภาคสนาม เมืองมินามาตะ จังหวัดคุมาโมโต
	ผู้ให้ความเห็นและนำการอภิปราย โดย 1.   รศ. ดร. เรณู  เวชรัชต์พิมล คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร 2.   คุณภารนี สวัสดิรักษ์  เครือข่ายวางแผนและผังเมืองเพื่อสังคม 3.   คุณสุทธิ อัฌชาศัย เลขาธิการเครือข่ายประชาชนภาคตะวันออก
	การอภิปรายแลกเปลี่ยนร่วมกับผู้เข้าร่วมการสัมมนา
	ดำเนินรายการโดย ศ. สุริชัย หวันแก้ว ผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาสันติภาพและความขัดแย้ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
17.10 – 17.30	สรุปและปิดการสัมมนา โดย ศ. สุริชัย หวันแก้ว ผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาสันติภาพและความขัดแย้ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ศ. ดร. ฮานาดะ มาซาโนริ ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยเปิดมินามาตะศึกษา มหาวิทยาลัยคุมาโมโตกักกุเอ็ง

 

 

 

หมายเหตุ รับประทานอาหารกลางวัน ณ โถงเอนกประสงค์ ชั้น 9 อาคารมหาจักรีสิรินธร คณะอักษรศาสตร์